Nedîm Divânında Hadarî/Şehirli Tip

Divan şiiri, pek çok kişilik ve tiplemeyi bünyesinde taşımaktadır. Bu tiplemelerden biri de zevkine düşkünlüğü ile ön plana çıkan hadarî tiptir. İbn Haldun’un “şehirli” dediği bu tip, hazzı yaşamının temeline yerleştirmiş, eğlenceye düşkün, hayatı güzel ve güzellikleri ile yaşamaya kendini adamış birisidir. Nedîm’in âşık kimliğinde yansımasını bulan ve onunla özdeşleştiği görülen bu tip, Divan şiirinin yönü dışarıya dönük sosyal tiplerinden biridir. Lale Devri gibi zevkin âdeta zirve yaptığı bir devrin sosyo-psikolojik şartlarında kendi kişiliğini bulan hadarî tipin kadim bir geçmişten gelen kişilik yapısına sahip olduğu da görülür. Emeviler döneminde hâkim olan lüks ve zenginlikle belirginleşen yaşam biçiminin doğal sonucu olarak kendi kişiliğini oluşturmuştur. Kırsalda uç veren saf, iffetli ve temiz bir yaşam biçimini öngören uzri tip karşısında konumlandığı görülen hadarî tip, şehirlidir. Dünya zevklerini önemser. Güzel yaşam, şarap ve eğlence, sevgiliden kam alma gibi hadarî yaşam biçimine ait özellikleri kişiliğine eklemiştir. Burada Nedîm Divanı’nda hayli yer kaplayan ve Nedîm’in şuh kişiliği ile özdeşleştiği görülen bu hadarî tip tasvir edilecektir. Bu tasvirlerde hadarî tip, güzel yaşam, sevgiliyle yaşanılan ya da yaşanıldığı tasavvur edilen duygular ve esrik müptelalık/eğlenceye düşkünlük olgusu ile betimlenecektir.

Atıf: Sevimli, E. (2023). Nedîm Divânında Hadarî/Şehirli Tip. Turcology Research, 76, 8-22.